Itzalaldiaren eragina euskal enpresa-sarean
Itzalaldiaren eragina euskal enpresa-sarean
Itzalaldiaren eragina euskal enpresa-sarean
Aritz Milikua eta Gonzalo Abad
Mondragon Unibertsitateko Irakasle Ikertzailea
2025·05·22
Estrategia Empresarial aldizkarian argitaratutako laburpena
Itzalaldiaren eragina euskal enpresa-sarean
Joan den apirilaren 28an aurrekaririk gabeko ekitaldia izan zen iberiar penintsulan. Energia-zero bat, edo hizkera arruntean “itzalaldia” esaten zaiona. Oraindik ez dira ezagutzen itzalaldia eragin zuten benetako arrazoiak. Hipotesi nagusien arabera, elektrizitate-sorkuntzaren eta -eskariaren arteko desoreka kritikoa gertatu zen, eta, horren ondorioz, energia-sorkuntzaren bat-bateko galera handia gertatu zen. Horren ondorioz, Espainiako sistema elektrikoaren maiztasun-desbideratze handia gertatu zen, eta, azkenean, sistema elektrikoa erabat kolapsatu zen.
Itzalaldiak euskal enpresa-sarean izan dituen eraginak ezagutzen dira, ordea. Ekitaldi hori ezusteko proba izan zen, euskal enpresen eta erakundeen erantzuteko gaitasuna neurtu ahal izateko. Iraupena mugatua izan bazen ere, etenak argitara atera zuen sektore guztien energiarekiko menpekotasun handia eta erresilientzia hobetzeko beharra.
Industrian, energia babesteko sistema osagarri bat zuten enpresek modu kontrolatuan gelditu ahal izan zituzten beren ekoizpen-prozesuak, manufakturako produktuetan edo ekoizpen-makinerian bertan kalterik eragin gabe. Enpresa horietako batzuk galdategi handi eta labedunak izan daitezke, non labea bat-batean geldituz gero makinari eta labeari kalte egin baitiezaieke, atzera bueltarik gabe. Ekoizpen-lerro oso automatizatuak edo mekanizazio-zentroak dituztenak ere badaude. Horietan, ebaketa-erremintak bat-batean geldituz gero, piezak eta erremintak kaltetu egin daitezke. Hidrokarburo-enpresak ere bai, ekoizpen-prozesu oso konplexuak dituztenak, eta hornidura-eteteak etendako prozesuan sortutako gasen zati bat hustu eta erre behar dutenak. Aitzitik, babes-sistemarik gabeko enpresetan, elektrizitatea bat-batean eteteak ekoizpen-lerroak geldiarazi zituen, eta galera materialak eta balio ez duten produktuak sortu. Nolanahi ere, kasu guztietan, enpresa gehienek ez dutenez babes-sistema luzerik, ekoizpena itzalaldia bera baino askoz ere denbora luzeagoan geldiarazi behar izan zuten, prozesuak berrabiarazteko egunak behar izan baitaitezke. Enpresa horietan guztietan, produkzioa denbora luzez gelditzeak galera ekonomikoak eragin zituen.
Hala ere, Datuak Prozesatzeko Zentroak dituzten enpresa handiek erabilgarri mantendu ahal izan zituzten, haiei lotutako babes-sistema osagarriengatik, hala nola bankuek, zeinek Internet bidezko banku-zerbitzua mantendu ahal izan baitzuten.
Bestalde, enpresetan, erakundeetan edo etxetik egindako lan ugariek, ordenagailuen eta Interneten mende soilik zeudenek, gelditu egin behar izan zuten itzalaldiak iraun zuen bitartean, beste une batean berreskuratu beharreko lanean impasse bat sortuz.
Inpaktua eraikuntzan ere hedatu zen, non sorgailu elektrogeno propioekin eta sare elektrikoari lotu gabe lan egiten duten obrek bakarrik jarraitu ahal izan baitzuten, sarearen autonomia zela eta. Beste kasu batzuetan, argindar menpekotasunaren ondorioz, lanak gelditu behar izan zituzten, eta baita makina elektrikoetan harrapatuta zeuden langileak erreskatatu ere, jasogailuak kasu.
Garraioan, merkataritzan eta zerbitzuetan ere aldaketak izan ziren. Gelditutako trenek, ezinezko ordainketek eta komunikazio sare mugatuek eguneroko sistemak zein hauskorrak izan daitezkeen gogorarazi zuten. Baliabide analogikoak edo teknologia alternatiboak zituztenak bakarrik lortu zuten aldi baterako egokitzea; adibidez, hiri handietako taxilariak beren irrati analogikoekin koordinatu ahal izan ziren.
Aitzitik, osasun-sektorea prestakuntzagatik nabarmendu zen, arreta mantentzeko sorgailu autonomoak aktibatu zituzten ospitaleekin. Hala ere, sorgailu horietarako erregai-horniduraren mendetasunak eta gasolindegi operatiboen eskasiak –horiek ere elektrizitatez hornituta daude lan egiteko– galdera logistiko berriak sortu zituzten etorkizunean denbora gehiago iraun zezaketen itzalaldietarako.
Azkenik, etxeko eta hezkuntzako esparruak gutxieneko baliabideekin jardun zuen. Panel fotovoltaikoak eta bateriak dituzten etxebizitzek argindarra izan zuten itzalaldian, baina ordu batzuez bakarrik, eta gutxien izan zituztenak izan ziren. Etxebizitzetako igogailu gehienak bat-batean gelditu ziren, eta berriro ere pertsonak erreskatatu behar izan ziren.
Ekitaldi horretan, energia-autonomia indartuko duten sistema osagarrietan inbertitu edo ez hausnartu behar dela, larrialdi-protokoloak berrikusi behar direla eta etorkizuneko krisietan jarraipena bermatuko duten irtenbide jasangarrien alde egin behar dela azpimarratzen da.
- Ikusi laburpena Estrategia Empresarial aldizkarian: Ikusi laburpena